Logline

Tachtig jaar geleden schreef een jonge kunsthistoricus vijf laatmiddeleeuwse houten heiligenbeelden toe aan een onbekende beeldensnijder die hij de meester van Elsloo noemde. Later zijn nog ruim 200 andere beeldsnijwerken aan zijn inmiddels wereldberoemde oeuvre toegevoegd. Wie of wat is de meester van Elsloo en waarom zijn de aan hem toegeschreven heiligenbeelden ruim 500 jaar later nog altijd in staat om mensen diep te raken?

Synopsis 

“Ik ben verliefd op een beeld”, zegt de 86-jarige kosteres van de Sint-Augustinus kerk in het Zuid-Limburgse Elsloo. Met tranen in haar ogen kijkt ze naar Maria, haar moeder Anna en het Jezuskind die samen de wereldberoemde Anna te Drieën van de meester van Elsloo vormen, gedateerd 1480.

Ruim tachtig jaar geleden zag de jonge kunsthistoricus Zef Timmers dat dit laatmiddeleeuwse beeld zoveel overeenkomsten had met vier andere beelden uit de regio, dat hier wel eens sprake zou kunnen zijn van één maker of atelier. De fictieve maker noemde hij meester van Elsloo, naar de woonplaats van het grootse en mooiste van de vijf. Waar Timmers zich beperkte tot deze vijf beelden gingen andere kunsthistorici meer en meer beelden toeschrijven aan de meester van Elsloo. Inmiddels bestaat ‘zijn’ oeuvre uit ruim 200 beelden. Een deel hiervan staat nog op hun oorspronkelijke plek in de Limburgse Euregio. Een ander deel bevindt zich in musea als het Louvre in Parijs en het Victoria en Albert museum in Londen.

Voor een overzichtstentoonstelling in het Bonnefanten in Maastricht wordt een groot deel van de ‘Elsloo’ collectie bijeengebracht. Voor de musea onderling is deze tijdelijke verhuizing slechts een formaliteit. Maar voor de hoeders en bewonderaars in de kerken is het een groot gemis. Voor hen is het geen kunstwerk dat even uitgeleend wordt. Het is een deel van hunzelf. Ze zijn aan de beelden gehecht en vinden troost en kracht als ze een kaarsje opsteken en erbij bidden. Waarom zijn deze heiligenbeelden ruim 500 jaar later nog altijd in staat om mensen diep te raken? En wie is nou eigenlijk die meester van Elsloo? Er wordt over hem gesproken als was hij een mens van vlees en bloed en dat terwijl er geen enkele aanwijzing is dat dat de beelden van de hand van een en dezelfde maker zijn. Ze zijn op hun stijlkenmerken beoordeeld en toegeschreven. Wat we wel zeker weten is dat de beelden allemaal tussen 1480 en 1530 gemaakt zijn dat het hout afkomstig is uit Limburg en de aanpalende regio’s in België en Duitsland. Was het misschien een stijl die toentertijd in de mode was en hebben tientallen beeldensnijders elkaars werk na proberen te maken? Om dit te onderzoeken volgen we een beeldensnijder die met aanwijzingen van een kunsthistoricus probeert een beeld te maken in de typische Elsloo stijl. Lukt het haar een beeld te maken met een ziel, een beeld waarbij mensen ook zouden kunnen bidden en dat qua stijl past in het oeuvre van de meester van Elsloo? En wordt hiermee het geheim van de meester van Elsloo ontrafeld?